راننده و کمک راننده فارسی نمی دانستند و سید میان سالی که عراق را نسبتا خوب می شناخت دست و پا شکسته مفهوم را می رساند.
هم زبانی افغانی ها با ما و عدم برقراری ارتباط کلامی ما با عراقی ها با این که هم مذهب ما بودند نشان می داد بیش از یکسانی مذهب، زبان است که ملت ها را به هم نزدیک می کند. بی سبب نیست که بریتانیا وقتی سرزمین هندوستان را به استعمار درآورد تلاش کرد زبان فارسی را در آن جا از بین ببرد. اگر صدام هم فارسی زبان بود خود را بخشی از فرهنگ و تمدن پارس می پنداشت و به فرهنگ عربی وابستگی پیدا نمی کرد.
چند کیلومتر اول مقصد جاده خاکی بود و چون ماشین های عراقی رعایت نمی کردند خاک زیادی بلند می شد. در محدوده استان بصره چاه های متعدد نفت پیدا بود.
شهر بصره که مرکز استان بصره است با جمعیتی تقریبا یک میلیون نفر از نجف پیشرفته تر است. خیابان ها، مغازه ها و خانه ها اعم از نما و دکور شکل قابل قبولی داشتند. چند سال پیش که مهمانی فرانسوی داشتم و پیش از سفر به ایران به مراکش رفته بود در پرسش من درباره تفاوت ایران و مراکش گفت: در مراکش مردم به نمای بیرونی توجه بیشتری دارند و مردم ایران به نمای درونی و به نظر ایرانیان درون گرا هستند. این برون گرایی در بافت و معماری شهر بصره نیز نمود دارد.
رودخانه خروشان اروند از میان شهر می گذرد. پل بزرگی خاتم الانبیاء در بصره ساخته است که نامش نیز پل خانم است.
ظواهر شهر نشان می دهد بصره در مسیر رشد قرار دارد. ماشین ها اغلب آمریکایی بود اما یک تاکسی پراید زرد و یک پراید سفید هم  در بصره  دیدیم که در َحال رفت و آمد بودند.
از بصره که خارج شدیم تا نزدیک های نجف بیابان خشک قابل مشاهده است.
سید از مداح مشهدی درخواست کرد مداحی کند و مداح که دفترش را پیدا نمی کرد  دوستان تقاضا کردند من نوحه بخوانم. ابتدا چاووش خوانی کردم و سپس دو نوحه بوشهری خواندم. مداح مشهدی هم سپس مرثیه خوانی کرد.
نزدیک به اذان مغرب، راننده رادیو عراق را روشن کرد که تلاوت قرآنی به سبک حجازی   پخش می کرد. به تلاوت سبک ولحن قاری که در منطقه دشتی نیز مورد استفاده قرار می گیرد و پرهوادار  است تا پایان با دقت گوش گرفتم.
در مسیر بصره تا نزدیک نجف به گفته راننده فقط یک موکب وجود دارد. موکب بزرگ پرترددی بود اما رعايت بهداشت ضعیف بود. من شام نخوردم و سه دانه رطب و یک سیب شستم و خوردم. جاده اگر چه اتوبان بود اما رانندگی عراقی ها بی حساب و قانون بود. قبل از نجف موکب ها دائر شده بود و افرادی نیز در حالت پیاده روی اربعین دیده می شدند. حدود 12 به نجف رسیدیم.