شاه نعمت‌الله ولی با نام کامل امیر نورالدین بن میر عبدالله؛ سر سلسله‌ی دراویش نعمت‌اللهی به سال 730 ه.ق زاده شد. زادگاه او به روایتی حلب سوریه و دیگر روایت  او را ایرانی الاصل و اهل کوهبنان در استان کرمان دانسته.  شاعری از اقطاب و عرفای نامی قرن هفتم و هشتم. پدرش میر عبدالله ولی او را در پنج سالگی به حلب مرکز مکتب وحدت وجودی ابن عربی برد. تا با عرفان و تصوف آشنا کند. او نزد بزرگانی چون محی‌الدین ابن عربی عرفان آموخت.

آموختن علوم ظاهری وی را قانع نکرد، پس به تزکیه، دریافت و تصفیه‌ی باطن روی آورد. برای یافتن مراد و مرشد به شهرهای بسیار سفر کرد. نهایت به مکه مشرف شد و به دست عبدالله یافعی خرقه پوشید. هفت سال را در خدمت مرادش گذراند. بعد از آن به مصر رفت. جاذبه‌ی فرهنگ ایرانی او را به کرمان کشاند. با نوه‌ی دختری میرحسین هروی ازدواج کرد و بار عزیمت به کوهبنان انداخت. ریاضت کشید و مریدان و پیروان شیفته‌ی بسیار یافت. سلسله‌ی صوفیان (دراویش) نعمت‌اللهی را بنیان نهاد. محل عبادت‌های طول و طویلش را در کوهبنان "تخت امیر" نام گذاشته‌اند.

شاه نعمت‌الله معتقد بود که صوفی باید در بطن اجتماع باشد و با مردم، نه گوشه‌ی عزلت و تنهایی. از همین روی به کار کشاورزی علاقمند بود. شعر و شاعری هم در وجودش قلیان داشت، به ویژه غزل. رساله‌ی اشعارش به دوازده هزار بیت در قالب‌های غزل، قصیده، مثنوی و رباعیات می‌رسد. قدیمی‌ترین نسخه‌ی خطی دیوانش در کتابخانه‌ی آستان قدس رضوی موجود میباشد. پیشگویی‌هایی را در قالب شعر به وی نسبت داده‌اند از جمله ظهور حضرت ولی‌عصر، اما عمده اعتقاد بر این است که اشعار به دیوان شاه اضافه شده و اغلب برای سوءاستفاده، به خصوص در وعده‌ی ظهور باب و بابیه.

شاه نعمت‌الله بیست و پنج سال پایان عمرش را در ماهان کرمان سپری کرد. او به سال 834 ه.ق در همان جا درگذشت. امیر شمس‌الدین محمد ابراهیم بمی پدر سید طاهرالدین بمی(عارف بزرگ هم عصر او) در مسجد جامع کرمان بر پیکرش نماز خواند. شیفتگان حضورش او را تا خانقاهش در ماهان بر سر دست تشییع با شکوهی کردند. مقبره‌اش در باغ خانقاه با معماری چشم نواز دوستدارانش را به خود می خواند.

شاه را دسته‌ای شیعه‌ی دوازده امامی و عده‌ای سنی مذهب خوانده‌اند، اما فارغ از تمام این باورها حقیقت آن است که شاه نعمت‌الله ارادت بیکرانی خدمت امیرالمومنین علی بن ابی طالب (ع) داشت. این شیفتگی را هم با سرودن اشعاری خدمت حضرتش بیان کرد:

شاه مردان پادشاه ملک و دین        سرور خلد برین یعنی علی

منبع:

کرمانی، عبدالرزاق، تذکره در مناقب حضرت شاه نعمت‌الله ولی، به تصحیح و مقدمه‌ی ژان اوین، تهران، انجمن ایران شناسی فرانسه، 1335م

دهش، مسعود، شاه نعمت‌الله ولی و مکتب کرمان، تهران، مولی، 1397ه.ش