• داوود حشمتی روزنامه‌نگار

قرار است فردا انتخابات هیئت‌رئیسه مجلس دوازدهم برگزار شود؛ انتخاباتی که در درون مجلس صورت می‌گیرد و نمایندگان شاخصی که از جریان «پاجوش‌‌ها» به مجلس راه یافته‌اند، از همان ابتدا هدف‌شان تغییر قالیباف بود. اما شواهد نشان می‌دهد «چنارهای» سیاست اصولگرایان تصمیم دارند اول قالیباف را بر کرسی ریاست مجلس بنشانند و بعد درباره حضورش در انتخابات ریاست‌جمهوری تلاش کنند. از همین رو همه گفت‌وگوها درباره جانشینی ابراهیم رئیسی را تا زمان تصاحب صندلی ریاست بهارستان برای قالیباف، به حالت تعلیق درآورده‌اند. به این دلیل که اگر قالیباف امروز نیتش را برای حضور در انتخابات افشا کند، برای ریاست مجلس به او رأی نمی‌دهند.

اصولگرایان در یک فراکسیون

رقابت‌های قبل از انتخابات برای رسیدن به مجلس به پایان رسید و جریان پاجوش‌‌ها متوجه شدند توان تشکیل فراکسیونی مستقل را در مجلس ندارند. بنابراین چنارها و پاجوش‌‌ها گردهم آمدند و یک فراکسیون واحد را تشکیل دادند. قرار است نامزدهای ریاست مجلس، به‌عنوان رئیس فراکسیون انتخاب نشوند. از همین رو، چنارها تلاش می‌کردند تا ریاست فراکسیون را ‌نبویان به دست بگیرد. اما نبویان در انتخابات داخلی شکست خورد و موسی غضنفرآبادی به‌عنوان رئیس موقت فراکسیون انقلاب در مجلس دوازدهم انتخاب شد. به این ترتیب، پاجوش‌‌ها انتقام خودشان را از سیدمحمود نبویان گرفتند. آنها با قراردادن نبویان به‌عنوان سرلیست انتخابات باعث شدند تا نفر اول تهران شود و رأیی بالاتر از همه داشته باشد.‌ بنابراین برنامه آنها این بود که نبویان را به‌عنوان رئیس مجلس انتخاب کنند، اما او دست رد به سینه پاجوش‌‌ها زد. آنها نیز انتقام خود را در رأی‌‌گیری برای ریاست فراکسیون انقلاب از او گرفتند. از طرف دیگر، پیشنهادهایی که پاجوش‌‌ها برای اصلاح آیین‌نامه فراکسیون انقلاب داشتند، نتوانست به نتیجه برسد. بنابراین قرار است هیئت‌رئیسه موقت فراکسیون گرد‌هم جمع شوند و آیین‌نامه جدید را بنویسند. همچنین در جلساتی که عصر یکشنبه و روز دوشنبه برگزار خواهد شد، در نهایت نامزدهای نهایی این فراکسیون‌ برای هیئت‌رئیسه مشخص و معرفی خواهند شد. نامزدهایی که به نظر می‌رسد مهم‌ترین آنها محمد‌باقر قالیباف باشد.

قالیباف چگونه رئیس شد؟

اگرچه جریان پایداری حتی اعتقادی به سرلیستی قالیباف در انتخابات سال 98 نداشت، اما با وزن‌کشی انجام‌شده در درون مجلس یازدهم، مشخص شد‌ آنها توان جمع‌کردن آرای لازم برای کاندیدای خودشان را ندارند. در نتیجه قالیباف به راحتی و با حمایت فراکسیون انقلابی‌ مجلس (که تنها فراکسیون شکل‌گرفته در بهارستان بود)، با 230 رأی به ریاست رسید.

در اجلاسیه دوم که چند هفته مانده به انتخابات ریاست‌جمهوری سال 1400 برگزار شد، قالیباف در همین وضعیت امروز قرار داشت. لذا تا نهایی‌شدن ریاستش حرفی درباره حضورش در انتخابات نبود. در آن اجلاسیه نیز قالیباف توانست رأی سال اول خودش را تکرار کند و با 230 رأی به ریاست برسد.

سال سوم اما شرایط کمی فرق کرد. حامیان دولت در مجلس برای متزلزل‌کردن قالیباف خیز برداشتند و او نتوانست جایگاه دو سال قبل خود را حفظ کند. در دوره سوم، قالیباف تنها توانست 194 رأی کسب کند. در اجلاسیه چهارم، در‌حالی‌که فراکسیون انقلاب اسلامی‌ تنها گزینه ریاست مجلس را قالیباف اعلام کرده بود، الیاس نادران، نماینده تهران، با خروج از این فراکسیون، خود را برای ریاست مجلس‌ کاندیدا کرد. فریدون عباسی، نماینده کازرون اما بر‌خلاف تعهدات فراکسیونی و با وجود ماندن در این فراکسیون، برای ریاست مجلس کاندیدا شد و در نهایت قالیباف با ۲۱۰ رأی بار دیگر بر صندلی ریاست مجلس تکیه زد. الیاس نادران ۴۷ رأی و فریدون عباسی نیز هفت رأی در این انتخابات کسب کردند. در این انتخابات، نیکزاد که از ابتدا نایب‌رئیس بود، حذف ‌‌و ذوالنوری جانشین او شد. به این ترتیب، نیکزاد که ریاست ستاد انتخاباتی رئیسی را هم بر عهده داشت، نه به معاون اولی دولت رئیسی رسید و نه توانست در نایب‌رئیسی ‌‌باقی بماند.

‌خیز پاجوش‌‌ها برای حذف چنارها

انتخابات مجلس دوازدهم در غیاب اصلاح‌طلبان صحنه رقابتی بود که در آن غلامعلی حدادعادل‌ لیست خودشان را لیست چنارها می‌دانست که چند «پاجوش» در کنار آن روییده است. پاجوش‌‌ها اما اکثریت کرسی‌های تهران را از آن خود کرده و قالیباف را که در دور قبل با یک‌میلیون‌و 200 هزار رأی به مجلس رفته بود، نفر چهارم تهران کردند؛ آن‌هم درحالی‌که رأی او یک‌سوم بار قبل بود. حالا اما چنارهای اصولگرا قبل از شکل‌گیری هیئت‌رئیسه مجلس دوازدهم، با یک مشکل اساسی روبه‌رو هستند؛ فقدان ناگهانی ابراهیم رئیسی صندلی او را در پاستور خالی کرده است. چنارها که در سال‌های 96 و 1400 ناچار شده بودند قالیباف را به خاطر رئیسی از رقابت‌ها حذف کنند، حالا دوباره خواب ریاست‌جمهوری می‌بینند، اما جرئت بیان آن را به‌طور علنی ندارند. از همین رو سخنگوی شورای ائتلاف اصولگرایان (شانا) رسما همه چیز را به بعد از هشتم خرداد موکول کرده و می‌گوید:‌ «برای انتخابات ریاست‌جمهوری ان‌شاءالله بعد از هشتم خرداد ‌و انتخابات هیئت‌رئیسه مجلس تصمیم‌گیری خواهیم کرد و جلسات خود را بعد از هشتم خرداد آغاز می‌کنیم». اما چرا آنها چنین تصمیم گرفتند؟

قالیباف منع قانونی ندارد

در ابتدای امر تصور می‌شد به دلیل آنکه بعد از درگذشت رئیس‌جمهور، قالیباف و محمد مخبر در هیئت سه‌نفره برگزارکنندگان انتخابات دور بعد ریاست‌جمهوری حضور دارند، از انتخابات حذف خواهند شد؛ اما فتاحی، قائم‌مقام پژوهشگاه شورای نگهبان می‌گوید: «بر اساس تحلیل حقوقی، اعضای شورای سه‌نفره ناظر بر انتخابات ریاست‌جمهوری، منع قانونی برای اعلام داوطلبی بر انتخابات ریاست‌جمهوری ندارند‌». در طرف دیگر اما کسانی که از این مسیر ناامید شده‌اند، به دنبال تغییر قالیباف از ریاست مجلس هستند.

کاندیداهای ریاست مجلس

بر اساس آنچه علیرضا سلیمی، نماینده تهران در مجلس دوازدهم، به رسانه‌ها گفته است، تا این لحظه‌ محمدباقر قالیباف، حجت‌الاسلام مجتبی ذوالنوری و منوچهر متکی برای ریاست مجلس دوازدهم اعلام کاندیداتوری کرده‌اند. البته امکان تغییر در این ترکیب وجود دارد، ولی مشخص است که در این مجلس مانند مجلس قبل، با یک فراکسیون یکدست روبه‌رو نیستیم که بتواند کاندیداها را قبل از ورود به انتخابات مدیریت کند. تا این لحظه نیز منوچهر متکی و مجتبی ذوالنوری هیچ‌کدام قصد کنار‌کشیدن به نفع دیگری را ندارند. این وضعیت ممکن است سبب شود تا قالیباف حتما رئیس مجلس شود، اما با درصد آرای کمتر.

ذوالنوری کاندیدای پاجوش‌ها

شاخص‌ترین فرد در جریان پاجوش‌ها که از ابتدا نیز به دنبال حذف قالیباف بود، رئیس ستاد انتخاباتی گروه شریان است. رسایی ضمن حمایت از ذوالنوری برای ریاست مجلس، مدعی شد ‌او رأی لازم را برای تصاحب این منصب دارد: «آقای ذوالنوری را از زمان جنگ می‌شناسم. در چند ماه گذشته و پس از انتخابات ۱۱ اسفند، در جلساتی که با ایشان داشتم، آقای ذوالنوری را برای تغییر و تحول در مدیریت مجلس جدی دیدم. ایده‌های اصلاحی قابل تأملی دارد. در این مدت با نمایندگان متعددی هم گفت‌وگو داشته، ارتباط خوبی بین ایشان و نمایندگان محترم برقرار شده که زمینه رأی‌آوری را برایش فراهم کرده است. امیدوارم نمایندگان محترم هم برای تغییر و تحول در مجلس قیام کنند که این مطالبه روشن و شفاف مردم در انتخابات دوازدهم مجلس بود».

اما مهم‌تر از آن، جایی بود که اشاره می‌کردند افرادی که از مردم رأی گرفتند، نباید صندلی مجلس را رها کنند. به عبارت روشن‌تر آنها دنبال گروکشی صندلی ریاست مجلس هستند تا در صورتی که قالیباف‌ روی آن نشست، دیگر هوس حضور در ریاست‌جمهوری نداشته باشد. وی این موضوع را به ولایت‌مداری نمایندگان گره زد و نوشت: «شنیده می‌شود برخی چهره‌های مجلس دوازدهم، خودشان را هم برای کاندیداتوری ریاست مجلس و هم کاندیداتوری ریاست‌جمهوری مطرح می‌کنند و قصد شرکت در هر دو را دارند! درحالی‌که رهبر انقلاب نمایندگان را از این اقدام نهی کرده‌اند و از هیئت نظارت بر رفتار نمایندگان خواسته‌اند تا با این نوع جاه‌طلبی برخورد کنند... . قطعا نمایندگان مجلس دوازدهم از همین ابتدای شروع به کار، ولایت‌مداری خودشان را نشان خواهند داد و از ریاست مجلس این افراد استقبال نمی‌کنند. خیلی زشت است که با وجود نهی رهبر انقلاب، باز هم عده‌ای، رأی نمایندگان را پله‌ ترقی و ریاست‌طلبی خودشان کنند. بزرگواران! مردم به شما برای چهار سال رأی داده‌اند».

راه دشوار قالیباف

مطلوب قالیباف این است که کرسی ریاست مجلس را از دست ندهد. جریان شورای ائتلاف نیز همین را می‌خواهد. آنها می‌دانند اگر اعلام کنند قالیباف نامزد ریاست‌جمهوری است، رأی او در صحن علنی مجلس با ریزش روبه‌رو خواهد بود. به این معنا که نمایندگان به کسی که قصد دارد به‌زودی این کرسی را رها کند، تمایل و اقبالی نشان نخواهند داد. ابراهیم رسولی، سخنگوی شانا نیز به فارس گفته است: «تا این لحظه، شورای ائتلاف هیچ جلسه انتخاباتی‌ای درباره انتخابات ریاست‌جمهوری نداشته و همه جلسات موکول شده به بعد از هشتم خرداد‌»؛ اظهارنظری که تأیید می‌کند آنها می‌خواهند حتما در اولین قدم کرسی ریاست مجلس را برای خود حفظ کنند. ‌در چنین شرایطی، اگر نمایندگان از نیت اصلی قالیباف برای حضور در انتخابات اطمینان حاصل کنند، وضعیت برای او سخت خواهد بود. لذا راه‌حلی که به آن رسیدند، سکوت است. قالیباف اما هموار‌کردن مسیر برای انتخابات را از همان هشت خرداد آغاز خواهد کرد. اما سؤال این است که آیا منتخب چهارم تهران از چنان اعتماد‌به‌نفسی برخوردار است که بار دیگر خودش را به رأی عمومی بگذارد، آن‌هم در شرایطی که سبد رأی ابراهیم رئیسی اقبالی به او ندارند؟‌