شکستن حصر آبادان: آغازگر فصل جدیدی در دفاع مقدس

نویسنده: دکتر فردین احمدی مدیر مسئول انتشارات بین المللی حوزه مشق

عملیات ثامن‌الائمه (ع) به عنوان نخستین عملیات از مجموعه عملیات‌های بزرگ دفاع مقدس، تحولی اساسی در روند جنگ ایران و عراق به شمار می‌رود. این عملیات با فرمان تاریخی امام خمینی (ره) مبنی بر شکستن حصر آبادان، در پنجم مهرماه ۱۳۶۰ آغاز شد و نه تنها روحیه رزمندگان را تقویت کرد، بلکه سرآغازی برای موفقیت‌های آتی در میدان نبرد بود.

آبادان، با موقعیت جغرافیایی خاص خود و نزدیکی به خلیج فارس، از دیرباز به عنوان یکی از مراکز صنعتی و اقتصادی ایران شناخته می‌شد. با شروع جنگ، این شهر به محاصره نیروهای بعثی درآمد و تبدیل به نقطه‌ای کلیدی برای تحمیل فشار بر ایران شد. امام خمینی (ره) با درک اهمیت استراتژیک این شهر، به وضوح اعلام کردند: «حصر آبادان باید شکسته شود». این فرمان، انگیزه‌ای مضاعف برای نیروهای مسلح ایران فراهم آورد.

عملیات ثامن‌الائمه (ع) در شرایطی آغاز شد که نیروهای بعثی با استحکامات قوی در اطراف آبادان مستقر شده بودند. طراحی عملیات به گونه‌ای انجام شد که نیروهای خودی در تاریکی شب به خطوط دشمن حمله‌ور شوند، این تاکتیک به رزمندگان اجازه داد تا غافل‌گیری را به حداکثر برسانند. با ورود به میدان نبرد، نیروهای ایران از جمله لشکر ۷۷ خراسان، تیپ ۳۷ زرهی شیراز و گردان‌های مختلف، در هم‌افزایی با یکدیگر به هدف اصلی خود یعنی آزادسازی آبادان نزدیک‌تر شدند.

در طول این عملیات، رزمندگان اسلام با عبور از میدان‌های مین و موانع دشمن، ضمن غافل‌گیری نیروهای بعثی، به سرعت موفق به تسخیر خاکریزهای مقدماتی شدند. نیروهای زرهی عراق تحت فشار قرار گرفته و به سمت غرب کارون فرار کردند. این پیروزی نه تنها به آزادسازی دو جاده مهم اهواز - آبادان و ماهشهر - آبادان انجامید، بلکه باعث افزایش روحیه و اعتماد به نفس در میان نیروهای ایرانی شد.

نتایج عملیات ثامن‌الائمه (ع) به وضوح قابل مشاهده بود. نیروهای بعثی که در ابتدا بر منطقه تسلط داشتند، با شکست سنگینی مواجه شدند و این شکست آغازگر تغییر در استراتژی جنگ گردید. نیروهای عمل‌کننده برای نخستین بار در این سطح گسترده و با هماهنگی بسیار خوبی به عملیات پرداختند و این تجربه به الگویی برای همکاری‌های آتی بین ارتش و سپاه تبدیل شد.

عملیات ثامن‌الائمه (ع) نه تنها منجر به آزادسازی مناطق اشغالی شد، بلکه تحولی در نگرش عمومی مردم ایران به جنگ ایجاد کرد. این پیروزی به عنوان نقطه عطفی در تاریخ دفاع مقدس ثبت شد و امیدی تازه در دل رزمندگان و مردم دمید. حس همکاری و همبستگی بین مردم و نیروهای مسلح، موجب شد تا سیل خروشان ملت به سمت جبهه‌ها روانه شود.

با توجه به تمامی این نکات، عملیات ثامن‌الائمه (ع) تنها یک نبرد نظامی نبود، بلکه نمادی از اراده و همبستگی ملی در برابر دشمنان بود. این عملیات به خوبی نشان داد که با اتحاد و تلاش مشترک می‌توان بر دشواری‌ها فائق آمد و پیروزی را در میادین نبرد کسب کرد.

این یادداشت به عنوان یک مرور کلی بر عملیات ثامن‌الائمه (ع) در نظر دارد تا ابعاد مختلف آن را بررسی کند و بر اهمیت آن در تاریخ جنگ ایران و عراق تأکید نماید. از این رو، درک عمیق‌تر این رویداد تاریخی می‌تواند به تقویت روحیه ملی و الهام‌بخشی برای نسل‌های آینده کمک کند.