۱. تعریفی کوتاه از پدافند غیر عامل ارائه نمایید.

لقمان زاده: پدافند غیر عامل مجموعه اقداماتی غیر مسلحانه است و بدون استفاده از جنگ افزار و تجهیزات نظامی، در پی کاهش آسیب پذیری، افزایش بازدارندگی، تداوم فعالیت ها و ارتقای پایداری ملی می باشد. 

۲. تعریفی از چالش های اجتماعی ارائه نمایید.

لقمان زاده: چالش های اجتماعی مجموعه ای از مسائل، مشکلات و موانعی هستند که مانع از دستیابی جامعه به اهداف مهمی چون: توسعه پایدار، رفاه اجتماعی، انسجام ملی و ... می شوند و هنجارهای اجتماعی رایج را نقض می کنند.

۳. چه ارتباطی بین پدافند غیر عامل با چالش‌های اجتماعی وجود دارد؟

لقمان زاده: ارتباط آن با چالش‌های اجتماعی از این جهت است که بسیاری از تهدیدات (مانند جنگ، تحریم، حملات سایبری، انتشار اطلاعات نادرست و ...) به طور مستقیم بر امنیت اجتماعی، اقتصادی و روانی جامعه تأثیر می‌گذارند. پدافند غیرعامل با تقویت تاب‌آوری جامعه، کاهش آسیب‌پذیری‌ها و افزایش آمادگی در برابر این حوادث، به حل یا کاهش شدت چالش‌های اجتماعی ناشی از آن‌ها کمک می‌کند.

۴. آیا می توانید به چالش یا چالش‌های اجتماعی مشخصی اشاره نمایید؟ پدافند غیرعامل چگونه می‌تواند در مواجهه با آن‌ها نقش ایفا کند؟

لقمان زاده: بله، به دو مورد اشاره می کنم: 

الف. بیکاری و مشکلات اقتصادی: پدافند غیرعامل بر اصل خوداتکایی و بومی‌سازی تأکید دارد. این رویکرد می‌تواند با تشویق کسب‌وکارهای کوچک و محلی، حمایت از تولید ملی و ...، به کاهش بیکاری و تقویت اقتصاد محلی کمک کند. وقتی توان تولید داخلی و مهارت‌های بومی تقویت شود، وابستگی به خارج کمتر شده و فرصت‌های شغلی بیشتری ایجاد می‌شود.

ب. حاشیه‌نشینی و نابرابری‌های منطقه‌ای: اصل پراکنده‌سازی و عدم تمرکز در پدافند غیرعامل، می‌تواند در برنامه‌ریزی شهری و توزیع عادلانه منابع و خدمات نقش داشته باشد. به جای تمرکز صرف در کلان‌شهرها، می‌توان با ایجاد زیرساخت‌های مناسب و فرصت‌های شغلی در مناطق کمتر توسعه‌یافته، به کاهش حاشیه‌نشینی و رفع نابرابری‌های منطقه‌ای کمک کرد. این کار باعث ایجاد حس تعلق بیشتر در میان ساکنان این مناطق خواهد شد.

۵. پس می‌توان گفت که تقویت پدافند غیرعامل، به معنای تقویت بنیان‌های اجتماعی جامعه نیز هست؟

لقمان زاده : دقیقاً. این دو مقوله رابطه‌ای دوسویه و هم‌افزا دارند. جامعه‌ای که از نظر اجتماعی قوی، منسجم، آگاه و تاب‌آور باشد، در برابر انواع تهدیدات، چه نظامی و چه اجتماعی، مقاوم‌تر است. از سوی دیگر، موفقیت در پیاده‌سازی اصول پدافند غیرعامل، که به معنای افزایش امنیت، خودکفایی و رفاه نسبی جامعه است، خود باعث تقویت انسجام و رضایتمندی اجتماعی می‌شود.

۶. نقش پدافند غیرعامل در مقابله با جنگ نرم و جنگ روانی چیست؟

لقمان زاده: در جنگ نرم و جنگ روانی، هدف اصلی دشمن ایجاد شکاف اجتماعی، تضعیف روحیه مردم و بی‌اعتماد کردن جامعه به نظام است. پدافند غیرعامل در این زمینه از طریق: افزایش سواد رسانه‌ای و بصیرت جامعه، تقویت انسجام ملی و وحدت اجتماعی، حفظ و ارتقای امید و نشاط اجتماعی و حفاظت از زیرساخت‌های اطلاعاتی و ارتباطی به تقویت "سرمایه اجتماعی و ایجاد تاب‌آوری روانی" در برابر هجمه‌های فرهنگی و تبلیغاتی دشمن کمک کرده و از بروز چالش‌های اجتماعی ناشی از آن جلوگیری می‌کند.

۷. به عنوان آخرین سوال، این روزها دایما بر امنیت مردم پایه یا مردم محور تاکید می شود. چگونه پدافند غیر عامل در راستای امنیت مردم محور یا مردم پایه هست و چه ارتباطی دارند؟

دکتر لقمان زاده: در شرایط بحران، نیروهای دولتی به تنهایی قادر به مدیریت کامل اوضاع نیستند. پدافند غیرعامل بر بسیج ظرفیت‌های مردمی (مانند گروه‌های داوطلب، سازمان‌های مردم‌نهاد، مساجد و نهادهای محلی) برای کمک‌رسانی، اطلاع‌رسانی و بازسازی تأکید دارد. در واقع پدافند غیرعامل به دنبال نهادینه کردن این ایده است که امنیت تنها وظیفه دولت نیست، بلکه هر فرد در جامعه در تأمین امنیت خود و دیگران نقش دارد. این حس مسئولیت‌پذیری، مشارکت مردم را در طرح‌ها و برنامه‌های پدافندی افزایش می‌دهد. جامعه‌ای که در آن اعتماد متقابل و همکاری وجود دارد، در برابر تهدیدات قوی‌تر و مردم‌محورتر عمل می‌کند. امنیت مردم پایه به خصوص در ابعاد اجتماعی و فرهنگی، موجب تقویت اعتماد بین افراد و نهادهای اجتماعی و در نهایت حاکمیت می شود. این افزایش اعتماد، همان "سرمایه اجتماعی" است که در دولت وفاق ملی در حال رشد است. در واقع در دولت دکتر پزشکیان، صدای مردم شنیده شد.