این جریان سیاسی که از دهه ۷۰ خورشیدی تاکنون یکی از مؤثرترین کنشگران عرصه عمومی بوده، همواره بر اصلاحات درون‌زا و مدنی تأکید داشته است.

اصلاح‌طلبان، اصلاحات را فرآیندی تدریجی و مسالمت‌آمیز می‌دانند که در چارچوب قانون اساسی و با تکیه بر اراده مردم پیش می‌رود، در این گفتمان: 1. جامعه مدنی به‌عنوان موتور پیش‌برنده توسعه سیاسی شناخته می‌شود

2. حقوق شهروندی، آزادی‌های مدنی و کرامت انسانی، عناصر بنیادین نظم سیاسی محسوب می‌گردند؛

3.در سیاست خارجی، تنش‌زدایی، گفت‌وگو و دیپلماسی فعال اولویت دارد

4.پذیرش تنوع دیدگاه و نقد درون‌گفتمانی نشان از بلوغ این جریان دارد.

یکی از ویژگی‌های متمایز اصلاح‌طلبان، ادب سیاسی و پرهیز از خشونت کلامی در مواجهه با منتقدان و رقباست، چهره‌های شاخص این جریان معمولاً از زبان نرم، گفتار استدلالی و پرهیز از برچسب‌زنی استفاده کرده‌اند. در گفتار آنان، تلاش برای اقناع جایگزین تحمیل، و شنیدن پیش از قضاوت، جایگزین تقابل شده است.

در طول سه دهه گذشته، اصلاح‌طلبان در بزنگاه‌های مختلف با رفتارهایی توأم با تعامل، منطق و ادب سیاسی، الگوی خاصی از سیاست‌ورزی را ارائه کرده‌اند: 1.سید محمد خاتمی، رئیس‌جمهور اسبق، با طرح گفت‌وگوی تمدن‌ها در سطح بین‌الملل و تأکید بر گفت‌وگو در داخل کشور، نمونه‌ای بارز از رویکرد تعاملی بود.

2.محمدرضا عارف، در تمامی اظهارنظرهای عمومی و مناظرات سیاسی، خونسردی و احترام به منتقدان را سرلوحه خود قرار داده و همواره به گفت‌وگوی ملی دعوت کرده است. 3.مصطفی تاج‌زاده، حتی در دوره‌های فشار سیاسی و بازداشت، نقدهای خود را با ادبیاتی محترمانه و در چارچوب قانون مطرح کرده است.

5.زهرا شجاعی و فاطمه راکعی نیز در حوزه زنان، به‌جای مقابله ایدئولوژیک، از مسیر گفت‌وگوی فرهنگی برای تحقق مطالبات بهره برده‌اند.

در انتخابات ۱۳۸۸ و پس از آن، بسیاری از اصلاح‌طلبان از جمله دکتر خاتمی، با وجود فضای ملتهب، مردم را به آرامش دعوت کردند.

در انتخابات ۱۳۹۲ و ۱۳۹۶ نیز اصلاح‌طلبان با حمایت مشروط و عقلانی از حسن روحانی، سعی کردند از طریق ائتلاف، به مطالبات اجتماعی پاسخ دهند نه از راه تقابل

بصورت کلی اصلاح‌طلبان در گفتار و رفتار، همواره تلاش داشته‌اند تصویر سیاست‌ورزی اخلاق‌مدار را در ذهن جامعه تقویت کنند، آن‌ها با تکیه بر اصولی چون گفت‌وگو، تعامل، ادب گفتاری، و نقدپذیری، تلاش می‌کنند نشان دهند که تحول و پیشرفت، از مسیر مدارا و منطق ممکن است، نه از مسیر افراط و حذف و اخراج 

سنبل اصلاحات را می توان دولت چهاردهم (دولت منتخب ایرانیان) و دکتر پزشکیان دانست که با شعار وفاق ملی با هر گونه دوقطبی سازی به مقابله پرداخته و علی الرغم تخریبات صورت گرفته از سوی جناح مقابل، رفتاری سرشار از ادب و متانت را در دستور کار قرار داده و همواره بر این تلاش است که حفظ را جایگزین تفکر حذفی جبهه‌ مقابل نماید.