گرانی مسکن و افزایش هزینه ساخت و ساز، کارد را به استخوان مردم رسانده است. به نظر می‌آید خرید و اجاره کانکس‌ جهت سکونت در چند ماه گذشته سیر صعودی را طی کرده است؛ کانکس‌هایی که نهایتا متراژ آن به 20 متر می‌رسد و گاهی اوقات از استاندارهای حداقلی برای سکونت نیز بهره‌مند نیستند. همین کانکس‌ها اما همسو با تورم موجود در اقتصاد کلان، شاهد رشد قیمت بوده‌اند.

یکی از فروشندگان این کانکس‌ها که در محدوده اتوبان آزادگان فعالیت دارد در این مورد می‌گوید: «تقاضا برای خرید کانکس‌ نسبت به چهار یا پنج‌ماه گذشته دو برابر شده است و در بین خریداران کسانی هم وجود دارند که آنها را برای سکونت می‌خواهند. قیمت این کانکس‌ها از شروع سال، هفت تا 10 درصد بالا رفته است.»

او در این مورد توضیح می‌دهد: «برخی از این خریداران، خود زمین یا باغی برای گذاشتن این کانکس‌ها دارند، برخی دیگر هم حتی برای برپا کردن مجورند زمین و یا محوطه‌ای را اجاره کنند.»

اجاره کانکس چند؟

سازندگان و فروشندگان کانکس می‌گویند در این بین برخی توان خرید این مسکن‌های موقت را نیز ندارند و در نهایت درخواست می‌کنند تا کارگاه‌ها کانکس‌ها را به آنها اجاره دهند.

یکی دیگر از این تولیدکنندگان می‌گوید: «همین چند وقت پیش یکی از مشتریان ما اظهار می‌کرد توان خرید کانکس را ندارد و اصرار داشت در صورت امکان یکی از کانکس‌ها را به او اجاره بدهیم تا مقابل همین کارگاه خودمان در یک کانکس 20 متری هم ضایعاتی بزند و هم بتواند شب‌ها در آن بخواند و زندگی کند. پیشنهاد من برای اجاره 20 میلیون تومان رهن و ماهانه چهار میلیون تومان اجاره بود که به دلیل نبود ضمانت کافی منصرف شدم.»

بررسی آگهی‌ها در این زمینه نشان می‌دهد با مبالغ کمتری هم می‌توان در متراژ، کاربری متفاوت و شهرهای گوناگون کانکس اجاره کرد؛ مبلغی بین یک میلیون تا سه میلیون تومان اجاره‌بها و کمتر از 10 میلیون تومان رهن.

یکی دیگر از کسانی که کانتینر و کانکس برای انبار اجاره می‌دهد، می‌گوید: «با این هزینه مصالح ساختمانی و پروانه دیگر نمی‌توان ساخت و ساز کرد. خانه هم آنقدر گران شده است که مردم حتی اگر بخواهند فقط جایی برای استراحت داشته باشند از پس آن برنمی‌آیند! الان عده‌ای هستند که پیشنهاد می‌دهند بتوانند در همین محوطه انبار خودمان کانکس‌ها را اجاره کنند تا حداقل شب جایی برای خواب داشته باشند، اما ما قبول نمی‌کنیم؛ اینجا آب و برق ندارد و از سمت دیگر هم مسئولیت آن زیاد است و به دردسرش نمی‌ارزد.»

نصب کانکس به جای ساختمان سازی

آخرین داده‌های مرکز آمار ایران نشان می‌دهد شاخص قیمت نهاده‌های ساختمانی مسکن در پاییز 1401 و در شهر تهران هزار و 561 ثبت شده است. این میزان نسبت به فصل گذشته یعنی تابستان 1401، معادل 4/6 درصد نسبت به پاییز سال گذشته 31/6 و نسبت به 12 ماه منتهی به پاییز سال جاری (سالانه) 34/7 درصد افزایش داشته است. با توجه به وضعیت اقتصاد کلان چشم‌انداز آن را نیز افزایشی می‌بینند.

البته این افزایش قیمت و سکونت در کانکس‌ها محدود به تهران نیست و هزینه ساخت ویلا نیز تا آنجا افزایش یافته است که مردم به‌ویژه در شهرهای شمالی کشور ترجیح می‌دهند به‌جای ساخت ویلا در باغ‌های خود از کانکس استفاده کنند.

یکی از فعالان این حوزه در مازندران، می‌گوید: «با این هزینه‌ها دیگر نمی‌صرفد مردم در باغ‌های خود ویلا بسازند؛ از سوی دیگر هم در حال حاضر پروانه ساخت هزار دردسر دارد. بنابراین مردم به آن سمت رفته‌اند که حداقل برای دوره‌ای موقت از کانکس به جای ویلا استفاده کنند.»

قیمت حدودی هر متر از این کانکس‌های نوساز و مناسب ویلا بین هفت تا هشت میلیون تومان است. فعالان این بازار می‌گویند قیمت کانکسی مناسب برای سکونت حداقل از متری پنج میلیون تومان آغاز می‌شود. قیمت کانکس‌های دست دوم هم به متری دو تا سه میلیون تومان می‌رسد.

هزینه ساخت و ساز مسکن در ایران سر به فک کشیده است و سازندگان یکصدا معتقدند ساخت واحدهای مسکونی دیگر برای آنها صرفه ندارد؛ این در حالی است که مردم هم دیگر توانی برای خرید یک ملک حداقلی و یا ساخت آن ندارند و بنابراین بازار، هم از سمت عرضه و هم از سمت تقاضا با موانعی جدی روبه‌روست. سیطره این شرایط در دو سال گذشته باعث وقوع سکونتگاه‌های غیررسمی به‌ویژه در کلانشهری مانند تهران شده است.

بیت‌الله ستاریان، کارشناس اقتصاد مسکن نیز پیش از این در مصاحبه با تجارت‌نیوز نسبت به افزایش حاشیه‌نشینی و بدمسکنی با ادامه افزایش قیمت مسکن و اجاره در شهر تهران هشدار داده بود.

او در این خصوص گفته بود: «پدیده افزایش قیمت اجاره‌‍بها و مسکن در شرایط حاد به صورت کپرنشینی و یا شبه کپرنشینی خود را بروز می‌دهد.»

مسکن کالایی نیست که بتوان از آن چشم‌پوشی کرد و یا تهیه آن را به تعویق انداخت؛ بنابراین کارشناسان معتقدند انتخاب این نوع سکونت‌گاه‌های غیررسمی با ادامه روند افزایشی قیمت مسکن در شرایط بحرانی‌تری قرار خواهد گرفت تا آنجا که باید منتظر بروز پدیده‌هایی عجیب‌تر نیز در این حوزه باشیم!